ουδείς

ουδεμία, ουδέν (AM οὐδείς, οὐδεμία, οὐδέν, Α αρσ. και οὐθείς, ουδ. και οὐθέν)

(αόρ. αντων. που κλίνεται κατά το εἷς, μία, ἕν)

1. ούτε ένας, κανένας («οὐδεὶς δύναται δυσὶ κυρίοις δουλεύειν», ΚΔ)

2. το ουδ. ως ουσ. το ουδέν

κανένα πράγμα, τίποτε

3. φρ. «οὐδὲν ἧττον» — ουδόλως ολιγότερο

| νεοελλ. φρ. α) «επ' ουδενί (λόγῳ ή τρόπῳ)» — με κανέναν τρόπο, ό,τι κι αν συμβεί

β) «κατ' ουδένα τρόπο» — καθόλου, ουδόλως

μσν.

(το ουδ. ως αρν. μόριο) οὐδέν- δεν

αρχ.

1. μηδαμινός, τιποτένιος, ανάξιος λόγου

2. το ουδ. ως ουσ. α) κανένα μέρος

β) (και για πρόσ.) το μηδενικό («οὐδέν εἰμι», Σοφ.)

γ) μηδαμινότητα

δ) (στην αριθμητική) μηδέν

ε) (στον Δημόκρ.) ονομασία τού κενού και τού απείρου

3. (το ουδ. ως επίρρ.) ουδόλως, διόλου («ἰδὼν ὁ Πιλάτος ὅτι οὐδὲν ὠφελεῑ», ΚΔ)

4. φρ. α) «οὐδεὶς ὅστις οὐ», «οὐδὲν ὅτι οὐ» — καθένας, καθένα

β) «ὅστις οὐδείς» — ούτε ένας, κανένας

γ) «τὸ οὐδ' οὐδέν» — απολύτως τίποτε.

[ΕΤΥΜΟΛ. < οὐδέ + εἷς (πρβλ. μηδείς). Η αρνητική αντωνυμία με σημ. «κανένας» ήταν στον Όμηρο και στην ιων. διάλ. οὔτις, μήτις. Από την ομηρική όμως εποχή σχηματίστηκε ο εκφραστικός τ. οὐδείς, που χρησιμοποιήθηκε ευρέως στην αττ. διάλ. Κατά τον 4ο π.Χ. αιώνα η αττ. χρησιμοποίησε τον τ. οὐθείς, καθώς το οὐδείς αναλύθηκε σε οὖδ' εἷς και το -δ- δασύνθηκε].